Đối thoại với AI: nghịch lý tại sao ai cũng muốn viết sách, nhưng người Việt lại ít đọc sách nhất thế giới?
📚 Đối thoại với AI: nghịch lý tại sao ai cũng muốn viết sách, nhưng người Việt lại ít đọc sách nhất thế giới?
-
Báo cáo thống kê năm vừa rồi về tỉ lệ đọc sách của người Việt vẫn còn làm mình hơi giật mình: trung bình người VN đọc 1 cuốn sách/năm. Thế nhưng tại sao càng ngày càng có nhiều tác giả sách? Phải chăng vì việc viết sách, xuất bản sách ngày càng dễ dàng hơn khi có AI? Tại sao đáng nhẽ có nhiều sách như vậy, do người VN viết bằng tiếng Việt nên dễ hiểu dễ tiếp cận hơn thì người đọc phải đọc nhiều hơn chứ?
Mình hỏi chatGPT thì nó cho ra phân tích thế này, mình trích lại mọi người đọc tham khảo cho vui nhé. Có nhiều thứ cũng đáng suy ngẫm lắm.
***********
(chatGPT)
Câu hỏi này rất hay và chạm đúng một nghịch lý thú vị trong thời đại hiện nay: ai cũng muốn viết sách, nhưng ít ai thật sự đọc sách. Đặc biệt ở Việt Nam, điều này càng rõ ràng. Vậy tại sao lại có sự chênh lệch kỳ lạ này? Cùng mổ xẻ nhé:
▪︎ 1. Viết sách là "chiếc huy chương" cá nhân hoá thương hiệu
Đối với solopreneurs (người khởi nghiệp cá nhân), viết sách không chỉ là chia sẻ kiến thức, mà còn là một cách:
- Khẳng định vị thế chuyên gia trong lĩnh vực
- Tăng uy tín cá nhân
- Dùng sách như một "business card cao cấp" để mở ra cơ hội coaching, đào tạo, speaking...
Vì vậy, viết sách giờ không chỉ là cho độc giả, mà còn là để khẳng định chính mình.
**
▪︎ 2. Người Việt... vẫn lười đọc
Theo thống kê, người Việt trung bình đọc 0,8 cuốn sách/năm/người — thấp nhất châu Á, thậm chí là thế giới. Lý do thì nhiều:
- Thói quen đọc sách chưa được xây dựng từ nhỏ
- Thông tin hiện nay quá dễ tiếp cận từ video, TikTok, podcast…
- Văn hoá “đọc để giải trí” chưa phổ biến - người ta đọc để thi, để làm bài, chứ không phải để thưởng thức.
***
▪︎ 3. Viết nhiều không đồng nghĩa với đọc nhiều
Cái nghịch lý là đây:
- Nhiều người viết sách - nhưng lại viết cho mục đích cá nhân, PR, không phải vì đam mê chia sẻ tri thức thật sự.
- Nhiều đầu sách được xuất bản như một bước đệm marketing, không đặt trọng tâm vào giá trị nội dung.
- Người mua sách có thể là để... chụp hình sống ảo, tặng đối tác, hay đơn giản là để "có một cuốn sách của chính mình".
***
▪︎ 4. Cầu ít – cung nhiều, dẫn đến thị trường loãng
- Quá nhiều sách ra mắt, chất lượng không đồng đều
- Độc giả hoang mang, không biết chọn sách nào nên... bỏ qua luôn
- Các hiệu ứng như “mua sách nhưng không đọc”, “đọc xong không đọng lại gì” trở nên phổ biến
***
Tóm lại:
- Viết sách đã trở thành một công cụ định vị bản thân – chứ không còn chỉ là con đường lan tỏa tri thức.
- Sự bùng nổ của sách xuất phát từ ý chí cá nhân, còn sự suy giảm của người đọc là hậu quả của văn hoá tiêu thụ nội dung nhanh, dễ, ít nỗ lực.
***
Mọi người có thấy lo không? Không hẳn chỉ là lo lắng về tương lai AI sẽ làm thay việc của con người, mà mình lo hơn về một tương lai mà tất cả những gì mang tính trau chuốt nghệ thuật, dày công tạo dựng để nhào nặn đứa con tinh thần thì bị rút hết nhựa sống. Kết cục sẽ chỉ thuần là thông tin khô khan vô hồn, giống như như trào lưu tạo ảnh phong cách Ghibli vậy.
AI không xấu và cũng không là nguy cơ tiềm ẩn của con người, mà cách chúng ta tận dụng triệt để nó để nghĩ là làm thay nhiều tác vụ sáng tạo mới là thứ cần bắt đầu nghĩ từ bây giờ.
Năm nào về mình cũng đi lượn hiệu sách thì đúng là hơi ngợp bởi nhiều sách quá! Gần như chủ đề nào cũng có, mà cái gì đang xu hướng thì sẽ có luôn sách viết về nó. Nếu đóng vai trò là người đọc phổ thông thì hoang mang như lạc vào ma trận, đúng như AI nói là nhiều quá nên thôi, khỏi đọc luôn. Nếu ở vai trò là người nghiên cứu nghiêm túc chuyên sâu về một lĩnh vực thì có phần hơi nản vì sự cào bằng của chất lượng thị trường.
Mình đang giãn FB ra một vài ngày để nghĩ xem có platform nào phù hợp hơn với độc giả thích đọc dài đọc chậm không. Mọi người có gợi ý nào không? Có ai dùng Substack không?