Chữa lành, làm việc với phần tối & tái sinh | Yếu tố tâm linh của truyện Hansel & Gretel (& ĐỪNG biến trẻ em thành người lớn quá sớm!)
Chữa lành, làm việc với phần tối & tái sinh | Yếu tố tâm linh của truyện Hansel & Gretel
(& ĐỪNG biến trẻ em thành người lớn quá sớm!)
**
Mình mới biết đến một loạt truyện cổ tích được viết lại dưới tên gọi là ‘truyện cổ tích tử tế’ trong đó loại bỏ hết các tình tiết và nhân vật đáng sợ.
Đoạn này mình quote lại phần giới thiệu: ‘Truyện cổ tích không xấu nhưng ngày nay nhiều chi tiết đã không còn phù hợp. Trẻ em không cần phải được dạy dỗ bằng nỗi sợ, bằng sự răn đe. Nuôi dưỡng sức mạnh tinh thần và sự tự tin nội tại sẽ giúp những đứa trẻ không cần hình phạt vẫn tự giác làm một công dân tốt. Truyện cổ tích ở đây toàn người tử tế thôi.’
Uhmmm. Mình có rất nhiều vấn đề với… vấn đề này.
▪︎ 01. Đọc đoạn giới thiệu ở trên làm mình buồn lắm. Nhưng mình hiểu đây là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy chủ nghĩa duy vật đạt tới mức độ max rồi. Những gì nuôi dưỡng, kích hoạt phần tâm hồn, linh hồn giờ được bỏ hết và thay bằng những phương pháp thoạt nhìn tưởng là hiệu quả, truyền tải được bài học nhưng không còn có khả năng kích hoạt được phần hồn nữa.
▪︎ 02. Chúng ta là ai mà có thể đánh giá ‘nhiều chi tiết trong truyện cổ tích cổ điển đã không còn phù hợp’? Phù hợp với cái gì? Với nhận thức của thời đại duy vật này hay với những tiêu chuẩn mà xã hội đang đóng khung ‘thế nào mới là một công dân tốt’?
▪︎ 03. Trẻ con trong độ tuổi 0-7 tuổi, lứa tuổi target của truyện cổ tích, không cần những lời răn dạy giáo điều sách vở. Trẻ con tuổi này chưa đủ khả năng phát triển tư duy nhận thức phản biện nên người lớn nếu rót xuống bài học đạo đức khô khan sẽ chỉ tạo ra những đứa trẻ làm theo lời người lớn rồi có thể sau này lại mang thêm một tổn thương nữa là people-pleaser.
▪︎ 04. Tất cả các chi tiết, nhân vật trong truyện cổ tích mà người lớn thời nay coi là đáng sợ, hù dọa trẻ con thì đấy là vì người lớn đang dùng lăng kính phán xét tốt/xấu, đúng/sai rồi áp lên cách mà trẻ con phải thấy. Có bao giờ chúng ta tự hỏi tại sao truyện nào cũng có các nhân vật phản diện? Tại sao truyện có motif công chúa-hoàng tử, hoàng tử đến giải cứu công chúa, có bà tiên, ông bụt, phép thần? Nếu không hiểu các motif đang ẩn ý điều gì và nhân vật phản diện tượng trưng cho tính đối lập trong thế giới vật chất thì chúng ta sẽ không bao giờ hiểu mục đích cuối cùng mà truyện cổ tích mang lại cho tâm thức của con trẻ.
▪︎ 05. Mình còn có vấn đề với cả từ 'tử tế' nữa.
**
Truyện Hansel & Gretel đã được viết lại thành ‘truyện tử tế’ với tiêu đề ‘Hai anh em và ngôi nhà bánh gừng’ nên bài này mình sẽ phân tích các yếu tố tâm linh trong truyện.
Nếu ai đã đọc các bài phân tích khác của mình thì biết là truyện cổ tích chứa đựng rất rất nhiều biểu tượng tâm linh. Các câu chuyện cổ điển, kinh điển đều được viết bởi những tác giả hiểu biết rất sâu về giáo lý bí truyền. Kể những câu chuyện truyền miệng là một cách để lưu giữ những sự thật về tâm linh, linh hồn để nó thắp sáng chính sự thật đấy trong tâm thức linh hồn của người đọc.
**
Hansel & Gretel (hay là ‘Hai anh em và ngôi nhà bánh gừng’) là truyện biểu tượng cho việc đi sâu vào phần tối và tái sinh (rebirth). Nếu được thì mọi người đọc phiên bản tiếng Anh mình để link trong comment vì có nhiều chi tiết miêu tả rất đẹp.
▪︎ 01. Hai anh em bị dẫn vào rừng sâu. Vài bài mình đã viết về biểu tượng của rừng rồi. Rừng là đại diện cho việc đi sâu vào tiềm thức, phần shadow, đi sâu vào bên trong chính nội tâm của mình để đối diện với phần tối.
▪︎ 02. Lần đầu tiên bị dắt vào rừng hai anh em rải đá dọc đường và sáng hôm sau tìm thấy đường về nhà. Có chi tiết ở đây là đêm đó trời trăng tròn (full moon), trăng tròn sáng rõ là biểu tượng của trực giác dẫn đường. Hai anh em nghe theo trực giác và đã tìm thấy đường về.
▪︎ 03. Lần thứ hai bị dắt vào rừng, hai anh em rải vụn bánh mì (breadcrumbs). Lần này không có trăng tròn, và vụn bánh mì cũng bị chim ăn mất, thế là hai anh em lạc đường không tìm thấy đường về nhà nữa. Vụn bánh mì bị chim ăn mất, rồi không có trăng là đại diện cho trực giác bị lý trí che mờ đi mất.
▪︎ 04. Có hai chi tiết nếu mọi người đọc bản tiếng Anh sẽ thấy từ này. Một là ở lần thứ hai, khi dì ghẻ giục Hansel đi vì Hansel cứ ngoái lại đằng sau nhìn con chim bồ câu đậu trên mái nhà thì dì ghẻ bảo ‘Ngớ ngẩn! Đấy không phải là chim bồ câu, đấy là mặt trời sáng sớm (the morning sun) đang mọc trên ống khói đấy. ‘Morning sun’ là biểu tượng của Christ. Chúng ta tuy đang trên hành trình tiến sâu vào phần tối thì vẫn luôn có Christ, có trái tim dẫn đường.
▪︎ 05. Chi tiết thứ hai là sau lần thứ hai trải vụn bánh mì thì bị chim ăn mất nên không tìm thấy đường về nhà, hai đứa bé đi trong rừng suốt 3 ngày. Christ cũng tái sinh sau 3 ngày. Một lần nữa biểu tượng báo hiệu về sự sống, sự tái sinh sau khi đã lặn sâu vào phần tối.
▪︎ 06. Đến ngày thứ ba, hai bé nhìn thấy một chú chim trắng muốt rất đẹp (a beautiful snow-white bird) đậu trên cành cây đang cất tiếng hót. Chim bồ câu trắng luôn là biểu tượng của Holy Spirit, phần tinh thần dẫn đường.
▪︎ 07. Khi đi vào ngôi nhà bánh gừng, mụ phù thủy bày ra trước mặt hai đứa bé bánh, trái, hoa quả. Khi lặn sâu vào trong phần tối chúng ta sẽ phải đối mặt với những ham muốn, cám dỗ, những sự thỏa mãn vật chất. Hai đứa bé ăn xong thì được sắp xếp giường để ngủ, và hai đứa tưởng đây là thiên đường, cũng như con người nghĩ rằng những thỏa mãn trong thế giới vật chất là ‘thiên đường’. Mụ phù thủy là đại diện cho phần tính nữ tối, phần tổn thương bị kẹt trong tiềm thức, phần dark night of the soul trước khi linh hồn chuyển hóa và tái sinh.
▪︎ 08. Gretel chiến thắng mụ phù thủy là biểu tượng cho lòng can đảm đối diện với phần shadows. Mụ phù thủy không bị ‘giết chết’ mà bị đẩy vào lò lửa là biểu tượng cho sự chuyển hóa bằng lửa (fire trial) trong tâm linh bí truyền.
▪︎ 09. Trong nhà mụ phù thủy có rất nhiều vàng bạc châu báu để hai đứa bé mang theo là đại diện cho việc giành lại được sức mạnh, tài năng, và tái hòa nhập phần linh hồn bị thất lạc do bị kẹt lại trong những phần shadows.
▪︎ 10. Còn một thử thách cuối cùng hai đứa bé phải vượt qua đó là thử thách phải đi qua con sông. Đây là thử thách với nước (initiation by water) trong tâm linh bí truyền, biểu tượng cho việc embody (mang vào và hòa hợp) với phần cảm xúc. Tái sinh là khi đã thực sự rời phần bóng tối để integrate, thấm nhuần vào trong tinh thần, cảm xúc để hòa nhập với phần ánh sáng.
▪︎ 11. Con vịt ở sông không chở được cả hai cùng một lúc nên mỗi người phải đi riêng. Biểu tượng của hành trình cá nhân, cá thể hóa. Mỗi người phải tự đi qua hành trình vượt qua phần tối và tái sinh một mình.
▪︎ 12. Đến cuối cùng hai đứa bé tìm thấy đường về nhà và đoàn tụ với bố, dì ghẻ đã qua đời. Mình sẽ nói đây là biểu tượng của sự đoàn tụ với Christ, hình mẫu người Cha, nhưng chi tiết này có thể sẽ có người hiểu theo nghĩa khác.
▪︎ 13. Thêm một chi tiết cuối. Ngay cả cái tên cũng đã nói lên toàn bộ tinh thần của truyện rồi. Hansel là tên thân mật của tên tiếng đức là Johannes, hay Hans, nghĩa là 'Grace of God', món quà được Chúa ban ơn, một đứa bé được Chúa ân sủng. Gretel là viết tắt của từ Margaret, nghĩa là 'pearl', ngọc trai, biểu tượng của sự trong sáng, tinh khiết, trái tim.
**
Mình nghĩ là mình chưa phân tích hết các chi tiết nhỏ nhỏ khác nữa đâu vì tất cả các chi tiết đều có ý nghĩa cả, nhưng một bài dài như vậy cũng để thấy là nếu không dùng hình ảnh biểu tượng ẩn dụ thì sẽ không thể nào truyền tải được hết từng đấy ‘bài học’ thành lời được cả. Làm sao mà truyền tải hết được khi ngôn ngữ của linh hồn và tiềm thức khác với ngôn ngữ của lý trí cơ chứ?!?
Chúng ta đang cố bảo vệ con cái mình khỏi những thứ mà lý trí cho rằng đáng sợ trong truyện cổ tích nhưng có bảo vệ được con khỏi bóng tối nội tâm mà con sẽ phải tự vượt qua trong cuộc đời không?
Thay vào đấy hãy nói với con từ sớm về ánh sáng bên trong do linh hồn, trực giác, Christ dẫn đường. We are a child of God - tất cả chúng ta đều là con của Thượng Đế. Đó mới là thông điệp giúp con đứng vững trước sóng gió cuộc đời.
Phương.
P/S: Còn truyện nào mọi người muốn mình phân tích nữa không? :)